Hrant Dink Vakfı, Türk medyasında ırkçı ve ayrımcı söylemlere karşı Medyada Nefret Söyleminin İzlenmesi projesini 2009 yılından bu yana yürütüyor. Projenin kordinatörlerinden Melisa Akan ve Nuran Ağan bu girişimi açıklıyor.
Türk medyasında yanlı ve önyargılı dil kullanılımına sıklıkla tanık oluyoruz. Provakatif ve ırkçı manşetler, klişeleri sağlamlaştırırken toplumda düşmanlığı ve ayrımcı duyguları tetikliyor. Hrant Dink Vakfı’nın yürüttüğü Medyada Nefret Söyleminin İzlenmesi projesi bu türden ayrımcılık ve tahammülsüzlüklerle savaşmayı amaçlıyor. Medya üzerinde sivil gözetimin önemini göz önünde bulunduran bu çalışmanın ana hedefleri arasında gazetelerin insan hakları ve farklılıklarına saygı göstermesini sağlamak, ırkçı ve ayrımcı dil kullanılan yazıları görünür kılmak ve böylece yazılı basında nefret söylemini durdurmayı teşvik etmektir.
Şimdiye dek medya takibi yapan bir ekip oluşturduk, ekibimize nefret söylemi kavramı hakkında eğitim verdik, Türkiye’deki gazetelere bu fikri tanıttık ve ayrımcı dil kullanımıyla ilgili günlük gazeteleri düzenli olarak taramaya başladık. Çalışmanın ana hedefi etnik ve dini kimliklere yönelik nefret söylemi olsa da medyada yer alan homofobik ve cinsiyetçi söylemleri de takip ediyoruz. Bu türden söylemleri içeren tüm haber ve köşe yazılarını belirledikten sonra bu yazıları sinopsisleriyle birlikte proje sitemizde yayınlayarak ifşa ediyoruz.
Sitemiz neredeyse hergün güncellenerek, nefret söyleminin hedef aldığı bazı grupların siyasi gündeme bağlı olarak nasıl değiştiğini ortaya çıkarıyor. Bu yıl Hrant Dink cinayeti davasını sonlandıran mahkeme kararını takiben, Ermeni topluluğu daha sıklıkla hedef gösterildi. Mahkeme kararı sonrasında gerçekleşen Hrank Dink’in öldürülmesinin beşinci yılı anmasında binlerce insan ‘‘Hepimiz Ermeniyiz, Hepimiz Hrant Dinkiz’’ diye slogan attı. Çok sayıda haber ve köşe yazısı bu slonganlar yüzünden protestocuları ve bütün olarak Ermeni nüfusunu hedef gösterdi. Yakın zamanlarda, PKK’nın Türk ordusuna saldırıları ve Nevroz kutlamalarıyüzünden Kürt toplumu hedef alındı. Günün siyasi ajandası ne olursa olsun, Ermeniler, Kürtler, Rumlar, Hıristiyanlar ve Yahudiler ayrımcı ve nefret dolu söylemlere düzenli olarak maruz kalıyorlar.
Farkındalık yaratmak ve halkı bu sürece dahil etmek için, sitemize katkıda bulunulmasına açığız. Hedef alınan grupları, ne türde nefret söyleminin kullanıldığını ve nefret söylemine en çok nerede rastlanıldığının istatistiki analizlerini içeren makalelerimize dayanarak periyodik raporlar yayınlıyoruz. Ayrıca sonuçlarımızı çeşitli sosyal medya ağları aracığıyla da paylaşıyoruz. Şimdiye dek sekiz rapor yayınladık ve bu raporları STK’lara, üniversitelere, gazetelerin editörlerine ve Basın Kurulu ve Türkiye Gazeteciler Derneği gibi ilgili kurumlara gönderdik. Bahar 2012 raporumuz ilk olarak İngilizce’ye çevrildi. Ayrıca ana akım medyada yer alan ırkçı ve ayrımcı söylemlere karşı mücadele etmek ve nefret söylemini medyan, iletişim ve hukuk topluluklarının gündemine getirmek adına uluslararası bir konferans düzenledik, STK’larla görüştük ve gazeteciler ve akademisyneler workshoplar düzenledik.
Bu meselelere Türk ünivesitelerinde yeterince yer verilmiyor. Bu sebeple bu alanda çalışan STK temsilcileri ve akademisyenlerden oluşan bir danışma kurulu eşliğinde, üniversiteler için dönemlik bir ders programı hazırladık. Nefret söylemi üzerine yeterince Türkçe kaynağının olmamasını düzeltmek adına ders programında belirlenen konuları içeren bir kitap yayınlamayı planlıyoruz.
Hrant Dink Vakfı’nın nefret söylemiyle ilgili çalışmalarının altını çizen birkaç makale geçenlerde gazetelerde yayınlandı. Bu makalelerin, nefret söylemini üreten kişilere baskı sağlayarak bu nefret dolu söylemlerin gözardı edilmediğini göstereceğini umuyoruz. Gazeteleri gözetleyen tek bir kurum nefret söylemiyle mücadele etmekte yeterli değildir. Bundan dolayı diğer STK’lar, medya çalışanları, akademisyenler ve genç insanlarla birlikte hareket ederek ayrımcı ve nefret dolu söylemlerle mücadele etme yöntemleri bulmayı hedefliyoruz.
Melisa Akan and Nuran Ağan, İstanbul’daki Hrant Dink Vakfı’nın Medyada Nefret Söyleminin İzlenmesi Projesinin kordinatörleridir.
