Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde, 2005’te Türkiye aleyhine açılan I.A. davası 10. Madde’nin ifade özgürlüğünün din adına sınırlandırılması konusunda tartışmalı bir örnek oluşturdu. Michele Finck yazıyor.
Türkiye doğumlu ve Fransa’da büyümüş I.A. Berfin yayın evinin sahibi ve yöneticisiydi. 1993 senesinde The Forbidden Phrases (Yasaklı Sözler) adlı felsefi meselelerle ilgilenen bir roman yayınladı. Kitabın en tartışmalı kısımları şöyleydi: “Allah’ın elçisi orucunu cinsel ilişkiyle açardı, yemekten sonra ve ezandan önce. Muhammed ölü bir kişiyle ya da bir canlı bir hayvanla cinsel ilişkiye girmeyi yasaklamadı.” I.A. Türkiye’de “Tanrı’ya, dine, peygambere ve Kutsal Kitap’a” hakaretten dolayı hüküm giydi. İki aylık hapse çarptırıldı, gerçi daha sonra bu ceza paraya çevrildi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi huzurunda davacı, aldığı hükmün İnsan Hakları hakkındaki Avrupa Konvansiyonu’nun 10. Maddesi’nce koruma altına alınan ifade özgürlüğüyle çatıştığını iddia etti. Türk hükümeti yayının “dine, özellikle de İslam’a hakaret niteliği taşıdığını ve dini duyguları incittiğini ve aşağıladığını” açıkladı.
Mahkeme ifade özgürlüğünü hayata geçirmenin beraberinde sorumluluklar ve yükümlülükler getireceğini açıkladı, ifade edilenle başkalarını incitmekten kaçınma yükümlülüğü gibi. Bu, devletlerin ahlaki ve dini değerleri incitme potansiyeli olan ifade özgürlüğüyle ilgili hususları düzenlerken geniş bir hareket alanı var demek. Mahkeme daha sonra da davanın “sadece incitici ya da şaşırtıcı yorumlardan ya da ‘provaktif’ bir görüş bildirimi ibaret olmadığını, Müslümanların Peygamberi’ne bir saldırı niteliğinde” olduğunu açıkladı. Mahkeme daha sonra da, her ne kadar “Laikliğe derinden bağlı Türk toplumunda belli bir sınıra kadar dini doktrinlerin eleştirilmesine tolerans gösterilse de, inançlı kesimin kendini haksız ve hakaret niteliğinde saldırılara hedef olarak görebilirler.” Mahkeme bu yüzden “Müslümanların kutsal saydığı hususları hakaret dolu saldırılardan koruma” gereği görmüş ve Türkiye’nin I.A.’ya verdiği hükmün 10.Madde ihlali olmadığı kararını vermiştir.
