بنیاد هرانت دینک از سال ۲۰۰۹ پروژهای تحت عنوان “دیدهبانی سخنان تنفرآمیز رسانهها”، جهت برخورد با گفتمان نژادپرستی و تبعیض حاکم بر مطبوعات ترکیه راهاندازی کرده است. همکاران این پروژه، ملیسا آکان و نوران آگن به تشریح نوآوریها و چگونگی آغاز به کار این پروژه میپردازند.
در ترکیه غالباً شاهدیم که ادبیات به کار رفته در رسانهها تحت تأثیر تعصبات قومی و نژادی است. تیترهای نژادپرستانه و تحریکآمیز منجر به تثبیت کلیشهها و دمیدن بر آتش خصومت و تبعیض موجود در جامعه میشود. هدف از پروژه “دیدهبانی سخنان تنفرآمیز رسانهها”ی بنیاد هرانت دینک، مبارزه با این تبعیض و تعصب است. با عنایت به نقش مهم نظارت مدنی بر رسانهها، اهداف اصلی این مطالعه مبتنی است بر تشویق روزنامهها به محترم شمردن تفاوتها و حقوق بشر، همچنین جلب توجه ایشان به ادبیات نژادپرستانه و تبعیضآمیز موجود در مقالات، تا بدین وسیله ضمن افزایش آگاهی رسانههای مکتوب، آنها را تشویق کنیم که از ورود به گفتمان تنفرآمیز منصرف شوند.
ما تا کنون یک تیم دیدهبانان رسانهای راه انداخته ایم، آنان را پیرامون سخنان تنفرآمیز آموزش داده، به روزنامههای ترکیه این ایده را معرفی کرده و نظارت روزانه بر ادبیات تبعیضآمیز موجود در روزنامهها را آغاز نموده ایم. در حالی که تمرکز اصلی بر تبعیضهای قومی و مذهبی بوده است، به کنترل رسانهها در زمینه نفرت از همجنسگرایی و نگاههای جنسی نیز پرداخته ایم و هرگاه که چنین مسایلی را در مقاله خبری یا ستونی ببینیم، آنها را همراه با توضیح مختصری در وبسایت پروژه منتشر میکنیم.
این وبسایت که تقریباً روزانه به روز میشود، نشان میدهد که چگونه سخنان تنفرآمیز نسبت به گروههای مشخص، بسته به وضع سیاسی آنها تغییر میکند. در سال جاری و در ادامه حکم دادگاه که هرانت دینک را قاتل پرونده اعلام کرد، جامعه ارامنه هدف حملات مداومی قرار گرفت. در جریان صدور رأی دادگاه که همزمان بود با پنجمین سالگرد کشته شدن هرانت دینک، هزاران نفر از مردم شعار میدادند “ما همه ارمنی هستیم، ما همه هرانت دینک هستیم”. بسیاری از اخبار و مطالب، پیکان حمله را به سوی معترضین و به طور کلی جمعیت ارامنه به دلیل سر دادن آن شعارها نشانه رفت. جامعه کردها هم اخیراً و پس از حمله نیروهای پ.ک.ک ( حزب کارگران کردستان) به ارتش ترکیه و حواشی مراسم عید نوروز،آماج حمله قرار گرفت. ارمنیان، کردها، اقلیت کوچک یونانیان آناتولی،مسیحیان و یهودیان، فارغ از سهم ناچیز سیاسی، به طور مداوم مورد حمله گفتمانی تبعیضآمیز و نفرتانگیز قرار میگیرند.
با هدف افزایش آگاهی و درگیر کردن افراد جامعه با این روند، این وبسایت برای همکاری عموم باز است. همچنین ما یافتههایمان را در شبکههای اجتماعی گوناگون همخوان کرده و گزارشهای دورهای مبتنی بر مقالات خود مانند تحلیلهای آماری از گروههای هدف سخنان تنفرآمیز، انواع سخنان تنفرآمیز و جاهایی که این سخنان بیشتر مشاهده میشود، را منتشر میکنیم. تا کنون هشت گزارش را چاپ و در بین مؤسسات غیردولتی، دانشگاهها، سردبیران روزنامهها و سایر نهادهای مرتبط مانند شورای مطبوعات و انجمن روزنامهنگاران ترکیه توزیع کردهایم. گزارش بهار 2012، اولین کار ما بود که به انگلیسی ترجمه شد. ما همچنین یک کنفرانس بینالمللی، دیدارهایی با مؤسسات غیردولتی و کارگاههای آموزشی برای روزنامهنگاران و دانشگاهیان ترتیب داده ایم تا پای سخنان تنفرآمیز به حوزههای رسانهای، ارتباطاتی و قانونی کشیده شود و بهترین راهها برای مبارزه با گفتمان نژادپرستی و تبعیضآمیز در غالب رسانهها تعیین گردد.
در دانشگاههای ترکیه به اندازه کافی به این مسائل پرداخته نمیشود . از همین رو و با همراهی شورایی مشورتی، متشکل از دانشگاهیان و نمایندگان سازمانهای غیردولتی که در این زمینه فعالیت دارند، واحدی درسی به طول یک ترم را به دانشگاهها ارائه کردهایم. برای جبران کمبود منابع به زبان ترکی پیرامون سخنان تنفرآمیز، بر آن شدیم تا کتابی منتشر کنیم که موضوعات این واحد درسی را نیز در بر داشته باشد.
اخیراً هم تعدادی از مقالات که به فعالیت بنیاد هانت دینک در زمینه سخنان تنفرآمیز میپردازند در روزنامهها به چاپ رسیده است. امیدواریم که این مقالات، عرضهکنندگان سخنان تنفرآمیز را تحت فشار قرار دهد و متوجه کند که گفتمان کینهتوزانه آنان از نظرها پنهان نیست. از آنجا که یک مؤسسه دیدهبانی و کنترل روزنامهها برای مبارزه با سخنان تنفرآمیز کافی نیست، ما به دنبال همکاری با سازمانهای غیردولتی ،فعالان رسانه، محققین و جوانان برای یافتن راههای مبارزه با گفتمان تبعیض و تنفر هستیم.
ملیسا آکان و نوران آگن دیدهبانان رسانهای پروژه سخنان تنفرآمیز هستند که توسط بنیاد هرانت دینک در شهر استامبول برقرار است.