داستان احمد عکاری و تناقض نقاش کاریکاتور دانمارکی. کیتی انگل هارت با احمد عکاری در مورد عذر خواهی وی از نقاش کارتون دانمارکی که ۸ سال پیش خشم دنیا را در آورد، گفتگو می کند.
مدت کوتاهی بعد از اینکه روزنامه دانمارکی جی لندز پستن در سال ۲۰۰۵ کاریکاتورهای زنجیره ای مفتضح حضرت محمد (ص) را انتشار کرد، آنچه که باصطلاح باعث جدال کاریکاتور دانمارکی شناخته شد، احمد عکاری مدافع سیاسی دانمارکی عازم یک ماموریت بین المللی شد که غضب مسلمانان را تحریک کرد. عکاری، پیشوای برجسته انجمن مسلمانان دانمارک،ملحق به یک گروه از پیشوایان اسلامی که به کاریکاتورها اعتراض کردند،شد. این بحث و جدل دانمارکی منجر به آغاز یک اضطراب جهانی شد و ده ها نفر در چندین هفته متمادی در اعتراضات کشته شدند.
در اوت ۲۰۱۳ ، عکاری ناگهان روش نقض خود را تغییر داد. در بعضی از مصاحبه های عمومی، وی تأسف خود را برای برانگیختن اضطراب جهانی ابراز کرد. همچنین وی بطور قاطع از جی لندز پَستن به خاطر انتشار کاریکاتورها حمایت کرد.
کیتی انگل هارت در مورد آزادی بیان با احمد عکاری به گفتگو نشست، که چرا این موضوع به مباحث مذهبی مرتبط است:
کیتی: هفت سال پیش، شما مخالفت خود را در برابر کاریکاتورها اعلام کردید. اصول و پایه عقایدتان چه بود؟
احمد: در آن زمان، من جهان را از دیدگاه اسلام می دیدم. عقیده داشتم که مقدسات ما برتر از قانون اساسی هر کشوری است. توجیه من این بود که بی احترامی به مقدسات ممنوع است. ما قانون دانمارک را رعایت نمی کردیم و برایمان مهم نبود. فکر می کردم: اسلام شرایط کنونی را منع کرده و در نتیجه ما می بایست در لغو و عملکرد این نقاشیها کوشا باشیم.
کیتی: پس در آن زمان شما عقیده داشتید که حتی مطبوعات عامی هم باید به قوانین اسلام احترام بگذارند؟
احمد: این یک موضوعی است که امروزه هنوز در موردش بحث می شود. آیا انتشارات باید به نمادهای مذهبی احترام بگذارد یا خیر؟ مشکل اینجاست که از نظر قوانین اسلامی در این مورد بحث جایز نمی باشد. دیدگاه اسلامی سانسور را ترجیح می دهد.
کیتی: برای شخص شما چه تغییری ایجاد شد؟
احمد: به یک دلیل شخصی: در سال ۲۰۰۷ من به لبنان مهاجرت کردم . در آن جا من با یک سردرگمی بزرگی در رابطه با فرق بین انسانها و بی عدالتی در جامعه مواجه شدم. در آن زمان متوجه نبودم که چه اتفاقاتی رخ می دهد. بسیار نا امید بودم و سعی میکردم با اشخاص سرشناس مراکز مذهبی لبنان بحث کنم ولی هیچ کدام قادر به پاسخگویی سؤالات من نشدند. بعد از آن، از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ در گرین لند بسر بردم. دوره آرامی همراه با مطالعات زیادی را سپری کردم و به عمق مسائل بیشتر پی بردم. عمیق تر به فلسفه و روشهای جدید طرز فکر اندیشیدم. با دیدی منتقدانه مطالعه می کردم. در سال ۲۰۱۱ ، دوستی یک سری از کتابهای نوشته شده از مرحوم حامد ابو زئید، پرفسور دانشگاه قاهره مصر، را به من معرفی کرد. کتاب ٍفن انتقاد مذهبیً را خواندم. او خردمندی بود که منتقدانه قوانین اسلام و قرآن را تفسیر می کرد. از این تحلیل آکادمیک بسیار متعجب شدم: هوشیارانه و خیلی منطقی. در آن زمان بعلت سؤالات انتقادی،مواجه با بیطاقتی این گروه از افراد شدم. به این نتیجه رسیدم که در دین اسلام یک تعصب دیرینه ای در برابر پذیرفتن نکات انتقادی وجود دارد و این مسئله برای من قابل قبول نبود.
کیتی: به نکته آخر که اشاره کردید: آیا شما فکر می کنید که جامعه اسلامی بیشتر برخورد شدیدی با انتقاد دارد یا به منفی گرائی در رسانه ها؟
احمد: بله این واقعییت دارد. ولی من می خواهم مطمئن شوم که به جای ۲ دیدگاه در مورد ۳ دیدگاه انتقاد کنم. اولین دیدگاه، دیدگاه ناشر کاریکاتورها است. وی گفت ما از آزادی بیان و آنچه حق انتشارمان است استفاده می کنیم. دومین دیدگاه به جامعه دموکراتیک در غرب مربوط می شود که در مورد آن انتشارات انتقاد کرد. آنها به این فکر نیستند که چنین انتشارات را باید ممنوع کرد و موضوع سخن آنان نیز سانسور نمی باشد. اما آنان گمان بر یک تفکر نا عاقلانه دارند، با در نظر گرفتن حاشیه ای بودن گروه مسلمانان آنان به این تفکرند که چنین کاری باعث ناپایداری در جامعه ما می شود. سومین دیدگاه مربوط به دیدگاه اسلامی است: هر گونه انتشار در این مورد پذیرفته نمی شود و آنها طرفدار سانسور و استحاله در بیان آزادی هستند. آخرین دیدگاه مورد انتقاد من قرار گرفته است. آن دو نکته دیگر قابل بحث هوشیارانه هستند که این مورد ضروری در غرب است.
کیتی: در مورد دومین دیدگاه در کشورهای اروپای غربی ، آیا رسانه ها باید احتیاط بیشتری قبل از انتقاد خود از اسلام کنند به این دلیل که مسلمانان جزو اقلیت هستند و در بعضی مواقع با تبعیض مواجه می شوند؟
احمد: خیر، به هیچ دلیل کیتی. من فکر می کنم که رسانه ها باید به دلیل اینکه حزب وسیعی از مسلمانان مخالف عمل در جامعه هستند، انتقاد کنند. رسانه ها حق این را دارند که در مورد اقلییتها حتی خشن صحبت و انتقاد کنند. فکر نمی کنم که اگر رسانه ها کمتر انتقاد کنند همه مسائل خود به خود بر طرف خواهد شد.
کیتی: امروزه نماینده کدام گروه هستید، اولین یا دومین گروه؟
احمد: من نماینده آن گروهی هستم که می گوید اگر انتشار کاریکاتورها بحثی بوجود آورد،مشروع است، پس بگذارید در موردش بحث شود.
کیتی: برخی گفته اند که واکنش شما در مقابل کاریکاتورها در سال ۲۰۰۶ یک اثر رعب آور در آزادی بیان داشته که روزنامه نگاران،هنرمندان و سایرین آشکارا هراس از سخن گفتن در مورد اسلام هراس دارند. فکر می کنید این استدلال شایسته ای است؟
احمد: خیر من اصلاْ با این نکته موافق نیستم. حتی قبل از انتشار این کاریکاتورها ،نویسندگان و هنرمندان می ترسیدند. آنها فکر می کردند که یک چنین انتشاری چه بازتابی خواهد داشت. آن اعتراض ها به دلیل ترس مردم نبود بلکه آشکارسازی از مشکلات بودند.
کیتی: ملاحظه در این مسٔله چگونه است؟ آیا نویسندگان، هنرمندان و غیره باید به ادیان احترام بگذارند یا مراقب باشند که با آن ستیز نکنند؟
احمد: گفتگوی عمیقی در این مورد لازم است. ولی هر آنکه در مورد کاریکاتورها بحث می کند باید موافق آزادی بیان،آزادی انتشار و آزادی هنر باشد. قبل از هر چیز آنها باید موافق این سه اصول باشند. نظر من این است که جامعه اسلامی این سه اصول را نمی پذیرد و این مسئله ای است که من سعی کردم در مورد آن صحبت کنم.
کیتی: شما شخصاَ از یکی از کاریکاتوریستها کورت وسترگارد عذرخواهی کردید. شخصی که به دلیل تفرقه تعداد زیادی تهدید جانی شد و هم اکنون زیر پوشش پلیس زندگی می کند. او به شما چه گفت؟
احمد: خوشحالم از اینکه در یک نشست دوستانه با ایشان آشنا شدم. در فیس بوک نوشتم که ملاقات من با کورت وسترگارد غیره منتظره بود. انتظار داشتم که با یک شخص عصبانی روبرو شوم ولی ایشان از هر گونه اتهام و سرزنش آزاد بود. ما با هم صحبت کردیم و ایشان دلیل کشیدن آن کاریکاتورها را برای من توضیح دادند. به نظر من عذر خواهی از وی کار شایسته ای بود.
